Het Finse wonder van Milaan

Op 11 december aanstaande eindigt de 23e editie van de Triënnale van Milaan. Een terugkerende internationale tentoonstelling in Milaan gewijd aan architectuur, design en kunst. De Triënnale begon haar bestaan als een Biënnale voor het eerst gehouden in het mondaine Monza in 1923 en het instituut is volgend jaar dus 100 jaar oud.

Vanaf 1933 werd de tentoonstelling – die telkens maximaal 6 maanden duurde – gehouden in Milaan en wel in het speciaal voor de Triënnale, door de Italiaanse architect Giovanni Muzio ontworpen Palazzo dell’Arte. Tegenwoordig is in het gebouw ook het Designmuseum van Milaan gevestigd.

De idee van de tentoonstelling was om – vergelijkbaar met de wereldtentoonstellingen, maar dan op het gebied van architectuur, kunst en design – kunstenaars uit verschillende regio’s en landen de kans te bieden hun objecten internationaal te tonen.

Grote namen namen deel aan de tentoonstelling en ontvingen de hoogste waarderingen: Giorgio De Chirico, Le Corbusier, Max Bill, Pablo Picasso en Lucio Fontana om er maar een paar te noemen. Onder de ontvangers van de “Grand Prix”, gouden – of zilveren medailles en eervolle vermeldingen, begrijpelijkerwijs veel Italianen. Totdat er vanaf de IXe editie opeens een zeer opvallende verschuiving plaatsvindt.

Vanaf deze legendarische editie, gehouden in 1951, lijkt haast wel of alle grote prijzen gewonnen worden door Finse inzendingen. Zo won Tapio Wirkkala voor zijn glasontwerpen uit de Kantarel-serie de Grand-prix. Rut bryk won de Grand prix voor haar keramische wand-objecten. Kaj Franck ontving een gouden medaille net als Ilmari Tapiovaara. Lisa Johansson-Pape won de zilveren medialle en een eervolle vermelding werd gewonnen door Birger Kaipiainen.

De Xe en XIe edities van de Triënnale zijn een herhaling van de triomf van 1951 en weer worden nagenoeg alle prijzen verdeeld door Finnen. Timo Sarpaneva wint de Grand-prix voor zijn Orchidee Wirkkala ontvangt zijn tweede Grand-Prix en Kaj Franck wint deze voor het eerst in 1957. Verdere medailles o.a. zijn voor Johansson-Pape, Göran Hongell, Bertel Gardberg, Saara Hopea, Rut Bryk en Toini Muona.

Dit fenomeen wordt wel het Finse wonder van Milaan genoemd en het zorgde voor de internationale doorbraak van Finse kunstenaars die niet lang daarvoor nagenoeg onbekend waren. En het had ook niet zoveel gescheeld of de Finnen hadden überhaupt niet eens meegedaan aan de Triënnales.

De noodzakelijke financiële middelen waren namelijk niet beschikbaar om deel te nemen totdat Tapio Wirkkala deze situatie voorlegde aan Herman Olof Gummerus. Gummerus werkte voor Arabia en Nuutajärvi en was meteen enthousiast over de deelname aan de Triënnale van 1951. Gummerus zorgde voor voldoende financiering met als resultaat het ongekende succes dat volgde.

De minimalistische stijl en superieure materiaal beheersing van de Finse glaskunstenaars beïnvloedde ook de wereldberoemde glasfabrieken van Murano zoals Venini. Niet alleen werden Wirkkala en Sarpaneva uitgenodigd om glasobjecten te ontwerpen voor Venini. De simpele lijnen en het gebruik van kleur werd ook door de Italiaanse ontwerpers overgenomen.

Door het succes op de Triënnales werd door Gummerus tussen 1954-1957 op 23 plekken in de Verenigde Staten en Canada geëxposeerd onder de naam “Design in Scandinavia”. De tentoonstelling was een groot succes en had meer dan 650.000 bezoekers en betekende de definitieve internationale doorbraak en maakt het “Finse Wonder van Milaan” compleet.